| Φανταστικά Χρονικά |
1. Εξωγήινοι στη Γη.
Από τους πρώτους εξωγήινους που επισκέφθηκαν λογοτεχνικά τη Γη ήταν δύο γίγαντες, ένας από τον Κρόνο κι ένας από τον Σείριο, που ήρθαν στον πλανήτη μας με κριτική και σατιρική ματιά στον Μικρομέγα (1750) του Γάλλου φιλόσοφου και ιστορικού Βολταίρου.
Η πρώτη ιστορία εισβολής στη Γη εχθρικών εξωγήινων είναι το the germ growers του Αυστραλού κληρικού robet potter. Το έργο αυτό εκδόθηκε το 1892, προηγείτο δηλαδή κατά έξι χρόνια του κλασικού Ο Πόλεμος των Κόσμων του h.g. wells όπου πια αναδείχθηκε και καθιερώθηκε το θέμα.2. Εναλλακτικοί κόσμοι.
Αυτοί είναι κόσμοι που έχουν μια κοινή ιστορία με την δική μας γραμμή χρόνου μέχρις ότου, κάποια στιγμή, ένα γεγονός εξελίσσεται διαφορετικά π.χ. ο Γουλιέλμος της Νορμανδίας ηττάται στην μάχη του Χέιστινγκς ή ο Νότος είναι νικητής στον Αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο. Μια από τις παλαιότερες χρήσεις αυτού του θέματος έχουμε στο the battle of dorking (1871) του g.t.chesney που αναφερόταν σε μια εισβολή των Γερμανών στην Βρετανία.3. Αντιβαρύτητα.
Το σπέρμα της ιδέας της αντιβαρύτητας είναι παρόν στο Ταξίδι στο Φεγγάρι (1650) του cyrano de bergerac, όπου ο αξεπέραστα ριψοκίνδυνος ήρωας έφτιαξε ένα σιδηρό κιβώτιο και μετά έριξε έναν μαγνήτη ψηλά στον αέρα. Το κιβώτιο σηκώθηκε προς τον μαγνήτη ο οποίος εκτοξεύτηκε και πάλι πιο ψηλά για να παρασύρει ξανά το κιβώτιο ακόμα πιο ψηλά κ.ο.κ. Πιο ρεαλιστική, για τα δεδομένα της εποχής, είναι η ιδέα που επινόησε ο george tucker στο a voyage to the moon (1827), που δείχνει ένα διαστημόπλοιο επιχρισμένο με υλικό αντιβαρύτητας. Ένα αντίστοιχο υλικό χρησιμοποίησε μετά από 75 χρόνια ο wells στο the first men in the moon (1901) βαφτίζοντάς το Καβορίτη.4. Πόλεις στο μέλλον.
Το Έτος 2440 (l'an 2440, 1771) του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα louis-sebastien mercie είναι η εμβρυακή εργασία που αναπαριστά ένα υπέροχο και τεχνολογικά ουτοπικό Παρίσι 700 χρόνια στο μέλλον.5. Μηχανική νοημοσύνη.
Στο the ablest man in the world (1879) του edward page mitchell μία υπολογιστική μηχανή εμφυτεύεται στο μυαλό ενός νοητικά καθυστερημένου και τον κάνει ευφυή. Ο mitchel επίσης έγραψε το the tachypomp (1874) για έναν υπερυπολογιστή, αλλά η πρώτη σημαντική ιστορία για μια κοινωνία απόλυτα εξαρτημένη από τις μηχανές είναι το διήγημα "Η Μηχανή Σταμάτησε" (1909) του e.m.forster.6. Το τέλος του κόσμου.
Όσον αφορά το τέλος της ανθρώπινης φυλής και της καταστροφής του πολιτισμού, το πρώτο αποκαλυψιακό μυθιστόρημα ήταν το the last man (1805) του απότακτου κληρικού cousin de grainville. Το δε πραγματικό τέλος του κόσμου, αυτό το θέμα το χειρίστηκε τέλεια για πρώτη φορά ο Γάλλος αστρονόμος και εκλαϊκευτής της επιστήμης camille flammarion στο omega: the last days of the world (1893-94).7. Εξωαισθητήρια αντίληψη.
Μ' άλλα λόγια, η αντίληψη του κόσμου με χρήση αισθήσεων όπως η τηλεπάθεια και άλλες παραφυσικές ιδιότητες. Η πρώτη εμφάνιση στην λογοτεχνία είναι ίσως στο "the bohemian" του fitz-james o'brien όπου ένα κορίτσι αποκαλύπτει υπεραισθητήριες δυνάμεις κατά την ύπνωση. Προφανώς γραμμένο πριν απ' τον θάνατο του o'brien (1862) η ιστορία δεν εκδόθηκε μέχρι το 1885. Από τότε οι πρώτοι τηλεπαθητικοί εξωγήινοι εμφανίζονται στο "fifteen months in the moon" (1880) του g.h.ryan.8. Ταξίδια στο χρόνο.
Αρχικά, το ταξίδι στο χρόνο γινόταν απλά και βολικά με τον πρωταγωνιστή να αποκοιμιέται και για κάποιο λόγο (νάρκη, φάρμακα, κρυονική συντήρηση) να ξυπνά πολύ αργότερα, στο μέλλον, όπως στο rip van winkle (1819) του washington irving, ή, άλλως, με αυθαίρετο ταξίδι χωρίς εξήγηση, οραματικό σχεδόν. Η Μηχανή του Χρόνου (1895) του h.g. wells ήταν το έργο-κλειδί, προσφέροντας ελεγχόμενο ταξίδι μέσω της περίφημης αυτής μηχανής και ανοίγοντας τις πύλες της εξερεύνησης.9. Αθανασία.
Η αναζήτηση του ελιξιρίου της ζωής είναι ένα θέμα που από καιρό απασχόλησε τόσο την λογοτεχνία όσο και την επιστήμη. Αθάνατοι πρωτοεμφανίζονται στο έργο πρώιμης επιστημονικής φαντασίας του jonathan swift Τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ (1726) όπου συναντά τους struldbrugs στο νησί luggnagg, που ήταν γεννημένοι με μια κόκκινη ελιά πάνω απ' το αριστερό τους μάτι, σημάδι αθανασίας. Μια βασική επιρροή της αθανασίας στην Ε.Φ.είναι ο μύθος του Περιπλανώμενου Ιουδαίου που αναπτύχθηκε στις αρχές του 19ου αιώνος σε γοτθικά μυθιστορήματα όπως το melmoth the wanderer (1820) του charles maturin.
Ένα άλλο πρώιμο γοτθικό μυθιστόρημα που εισάγει την τεχνητή αθανασία μέσω ενός ελιξιρίου της ζωής είναι το st. leon (1791) του william godwin. o godwin ήταν ο πατέρας της mary shelley (της συγγραφέως του Φρανκεστάιν) που έγραψε επίσης μία ιστορία για αθανασία, το the mortal immortal (1834).10. Αορατότητα.
Ίσως η πιο παλαιά ιστορία που άνθρωπος γίνεται αόρατος είναι το "the crystal man" (1881) του edward page mitchell.
Άλλο πρώιμο παράδειγμα είναι το stella (1895) του c. howard hinton και φυσικά το ξακουστό Ο Αόρατος Άνθρωπος (1897) του h.g wells. Αόρατα πλάσματα παρουσιάζονται και στο διήγημα τρόμου "what was it?" (1859) του fitz-james o'brien.11. Χαμένες φυλές.
Οι ανεξερεύνητες περιοχές της γης ήταν ανέκαθεν χώρος ιδανικός για άγνωστα πλάσματα και λαούς, τόσο στη μυθολογία/λαογραφία όσο και στη λογοτεχνία, κι έτσι αρκετοί συγγραφείς εγκατέστησαν απομονωμένες φυλές σε απόμακρα μέρη, όπως ο tomas more στην Ουτοπία του (1516) και ο swift στα Ταξίδια του Γκιούλιβερ. Πολύ νωρίτερα υπήρξαν βιβλία εξωτικών ταξιδιών όπως το the travels of sir john mandeville (1366) που είχε πολλούς κοινούς μύθους με τις Χίλιες και Μία Νύχτες. Το θέμα όμως της πραγματικά χαμένης φυλής εμφανίστηκε από μόνο του όταν η γνώση ολόκληρης της επιφάνειας της Γής άφησε απομονωμένους θύλακους όπου τοποθετήθηκαν επιζώντες από την Ατλαντίδα, τη Μου, τη Λεμουρία και άλλους πολιτισμούς.
Αν και ο h.rider haggard ήταν υπεύθυνος για την δημοφιλή αναβίωση ιστοριών με χαμένες φυλές με την επιτυχία του king solomon's mines (1885) ο άνθρωπος που έβγαλε πρώτος την ιδέα στην αγορά ήταν ο ignatius donnelly με την πραγματεία του atlantis, the antediluvian world (1882).
Αν και οι χαμένοι κόσμοι συνέχισαν να εμφανίζονται στην Αφρική, στην Νότια Αμερική, στην κεντρική Αυστραλία, στην κεντρική Ασία, στην Αρκτική και στην Ανταρκτική -και μην αφήσουμε απ' έξω τα απομονωμένα νησιά του Ειρηνικού- υπήρξε μια αυξανόμενη τάση να τοποθετούνται τέτοιες κοινωνίες στα έγκατα της Γης ή κάτω απ' την θάλασσα.12. Μεταλλάξεις.
Στη μετά τον darwin και τον mendel εποχή, η Ε.Φ. παρέλαβε το θέμα από τους επιστήμονες και το αξιοποίησε. Ο john taine έγραψε το the greatest adventure (1929) στο οποί τα πτώματα από γιγαντιαίες σαύρες που ξεβράζονται από τα βάθη των ωκεανών ανακαλύπτεται πως είναι αποτέλεσμα μεταλλαξιγόνων πειραμάτων σ' έναν χαμένο κόσμο στην Ανταρκτική. Στο seeds of life (1931) του ιδίου η ραδιενέργεια μετατρέπει έναν άνθρωπο σε υπεράνθρωπο.13. Πυρηνική ενέργεια.
Εδώ η Ε.Φ. προηγήθηκε της επιστήμης στα οράματα του μέλλοντος: ο garrett p. serviss χρησιμοποίησε διαστημόπλοιο ατομικής ενέργειας για να μεταφέρει τους "τυχοδιώκτες" του στην Αφροδίτη στο "a columbus in space" (1909), ενώ στο the world set free (1914) o h.g.wells προβλέπει πυρηνικό πόλεμο!14. Ρομπότ.
Η λέξη ρομπότ μπήκε στο παγκόσμιο λεξιλόγιο από τα τσέχικα, όπου robota σημαίνει καταναγκαστική εργασία, χρησιμοποιήθηκε από τον karel capek στο θεατρικό του έργο r.u.r. (1921) και αμέσως υιοθετήθηκε σαν όρος απ' τους συγγραφείς Ε.Φ.
Πάντως τα ρομπότ του capek ήταν οργανικά και τέτοια κατασκευάσματα ονομάστηκαν "ανδροειδή" στην Ε.Φ. Μηχανικούς ανθρώπους μπορούμε να βρούμε στο μυθιστόρημα του herman melville the bell tower (1885) αν και περισσότερο σημαντικά είναι η μνηστή- ρομπότ στο the future eve (1886) του villiers de l'isle adam, οι "muglugs" στο a round trip to the year 2000 (1903) του william wallace cook και ο αυτόματος παίκτης σκακιού στο "moxon's master" (1909) του ambrose bierce.15. Υπόγειοι και υποβρύχιοι κόσμοι.
Πολύ πριν η Αλίκη κατέβει στην κουνελότρυπα, στην ξακουστή ιστορία του lewis carroll, υπήρχαν μυθιστορήματα για υπόγειους κόσμους. Η πρώτη σημαντική εργασία ήταν απ' τον Δανό ludvig holberg, το nicolai klimii iter subterraneum (1741). Πολύ δημοφιλές ήταν το the life and adventures of peter wilkins (1751) που εκδόθηκε ανώνυμα από τον robert paltock και τοποθετείται σε ένα τεράστιο σπήλαιο κάτω απ' τον Νότιο Πόλο.
Παρεμφερές είναι και το θέμα των υποβρύχιων ταξιδιών και κοινωνιών. Είναι μια κοινή παρεξήγηση ότι ο jules verne συνέλαβε την ιδέα του υποβρυχίου στο ξακουστό 20.000 λεύγες υπό τη Θάλασσα του 1870, ενώ τα υποβρύχια στην πραγματικότητα υπήρχαν αρκετά πιό πριν. Ο theophile gautier έβαλε υποβρύχιο στο διήγημά του les deux etoiles (1848).Το θέμα των υποβρυχίων κοινωνιών δεν ήταν τόσο συνηθισμένο στη λογοτεχνία του περασμένου αιώνα κι έτσι αφού αναπτύχθηκε στο the crystal city under the sea (1895) του andre laurie και στο the scarlet empire (1906) του david m.parry, έμεινε στάσιμο για πολλά χρόνια.16. Υπεράνθρωποι.
Παρ' όλο που και ο h.g. wells δημιούργησε τα υπερπλάσματα στο the food of the gods (1904), ο upton sinclair είχε έναν απομονωμένο άνθρωπο να αναπτύσσει υπερδυνάμεις στο the overman (1906) και ο j.d.beresford εξιστόρησε την ανάπτυξη ενός υπερπαιδιού στο the hampdenshire wonder (1911), εν τούτοις το μυθιστόρημα του αυθεντικού υπεράνθρωπου και μάλιστα η ιστορία που ενέπνευσε τον γνωστό μας superman ήταν ο gladiator (1930) του philip wylie.17. Έλεγχος του καιρού.
Ο "πατέρας" του Λεξικού samuel jonson στο έργο του rasselas (1759) περιλαμβάνει έναν παρανοϊκό επιστήμονα που ισχυρίζεται ότι ελέγχει τον καιρό και τις εποχές. Ο μετεωρολογικός έλεγχος ήταν μέρος της καθημερινότητας στο the mummy! (1827) της jane webb που τοποθετείται στο έτος 2130 μ.Χ.