Απολογισμός του 4^ου Λογοτεχνικού Εργαστηρίου της ΑΛΕΦ

 

των Κώστα Χαρίτου και Βάσως Χρήστου

 

Αντί εισαγωγής

Το Λογοτεχνικό Εργαστήρι της ΑΛΕΦ είναι πια ένας θεσμός της Λέσχης. Ξεκίνησε το 1999 από τον Γ. Γούλα, μέλος της ΑΛΕΦ και εκδότη του περιοδικού big bang, και η πρώτη πρόσκληση για συμμετοχή στις εργασίες του εργαστηρίου έγινε μέσω των σελίδων του περιοδικού αυτού.

Σύμφωνα με τους κανόνες, ένας αριθμός συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας, φάντασυ και γενικότερα του φανταστικού, παραδίδει ένα διήγημα στον / στους διοργανωτές του εργαστηρίου. Το διήγημα αυτό εκτίθεται σε κριτική από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Δεκτοί είναι επίσης και άλλοι φίλοι της φανταστικής λογοτεχνίας, κυρίως συγγραφείς, χωρίς αυτό να είναι δεσμευτικό, οι οποίοι μπορούν να σχολιάσουν τα διηγήματα.

Βασική προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του εργαστηρίου είναι η διάθεση για συνεργασία μεταξύ των μετεχόντων και κάποια προεργασία από πλευράς συγγραφέων και σχολιαστών – όλοι οφείλουν να έχουν διαβάσει τα διηγήματα και να έχουν κάνει κάποια σχόλια τα οποία θα δώσουν προφορικά και (εφόσον είναι δυνατόν) γραπτά στους συγγραφείς.

 

Η επιτυχία που είχε το 1^ο Λογοτεχνικό εργαστήρι, οδήγησε την ΑΛΕΦ να το καθιερώσει ως θεσμό και να επαναλάβει το πόνημα σε τακτική βάση. Στο εργαστήριο μετέχουν μέλη από το Λογοτεχνικό τμήμα της Λέσχης. Μη μέλη είναι δεκτά στο εργαστήριο με την προϋπόθεση ότι θα υποβάλλουν αίτηση εγγραφής στη Λέσχη με τη συμμετοχή τους.

 

Στα τρία πρώτα Λογοτεχνικά Εργαστήρια διοργανωτής και συντονιστής ήταν ο Γιώργος Γούλας. Το 4^ο Λογοτεχνικό Εργαστήριο ανέλαβαν να διοργανώσουν και να συντονίσουν τα μέλη της Λέσχης Κώστας Χαρίτος και Βάσω Χρήστου.

 

Απολογισμός εργαστηρίου

Η ανακοίνωση για την διεξαγωγή του εργαστηρίου δόθηκε μέσω e-mail, ανακοινώσεων στη σελίδα της Λέσχης (www.alef.gr) αλλά και τηλεφωνικά σε πιθανούς ενδιαφερόμενους γύρω στα μέσα Νοεμβρίου. Η προθεσμία για την παράδοση διηγημάτων ήταν μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, με τη δυνατότητα να δοθεί κάποια μικρή παράταση μέχρι τα Χριστούγεννα, αν κάποιος από τους συμμετέχοντες ήθελε περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσει το έργο του.

Μερικοί συγγραφείς ήταν τόσο ενθουσιώδεις ώστε παρέδωσαν την μεθεπόμενη κιόλας ημέρα τα διηγήματά τους. Τελικά εννιά συγγραφείς έδωσαν διηγήματα. Περιμένουμε για μια επόμενη φορά τους άλλους, οι οποίοι δήλωσαν ενδιαφέρον, αλλά λόγω κάποιων κωλυμάτων δεν είχαν περιθώριο να μας παραδώσουν τα διηγήματα εντός προθεσμίας.

Επίσης για πρώτη φορά έγινε μια πρόταση να συζητηθεί και κάποιο άλλο θέμα, σχετικό με την συγγραφή, το οποίο να είναι γενικότερο και να μην αφορά μόνο τα συγκεκριμένα διηγήματα. Ο Κώστας Χαρίτος πρότεινε να γίνει μια συζήτηση για τους τίτλους κι έτσι μαζί με τα διηγήματα οι διοργανωτές μοίρασαν στους μετέχοντες και ένα μικρό ερωτηματολόγιο για το θέμα επιλογής τίτλου στην ιστορία τους.

 

Η συγκέντρωση για το 4ο Λογοτεχνικό Εργαστήριο πραγματοποιήθηκε στις 8 και 9 Φεβρουαρίου 2003, ημέρες Σάββατο και Κυριακή αντίστοιχα. Οι εργασίες ξεκίνησαν, το μεν Σάββατο γύρω στις 3 μ.μ. και κράτησαν μέχρι τις 9.30, την δε Κυριακή γύρω στις 11 π.μ. και τελείωσαν περίπου στις 5 μ.μ.

Ο χώρος διεξαγωγής του εργαστηρίου ήταν η έδρα της Λέσχης, συγκεκριμένα το σπίτι των μελών Γιώργου και Αντωνίας Κατσαβού, οι οποίοι εκτός από την ευγενή παραχώρηση του κατάλληλου χώρους και την προσφορά του καφέ, είχαν την καλοσύνη να μεταφέρουν με τα αυτοκίνητά τους από το σταθμό Κατεχάκη του ΜΕΤΡΟ μέχρι το σπίτι τους.

Οι διοργανωτές του εργαστηρίου ευχαριστούν επίσης το μέλος Χρήστο Λάζο, ο οποίος είχε προσφέρει το γραφείο του για την διεξαγωγή του εργαστηρίου. Ο χώρος εκείνος δεν προτιμήθηκε για πρακτικούς λόγους, αλλά η προσφορά εκτιμήθηκε ιδιαίτερα.

 

Εκτός από τους εννιά συμμετέχοντες με διήγημα (επτά μέλη της Λέσχης και δύο μη μέλη) έλαβαν μέρος ως σχολιαστές χωρίς διήγημα άλλοι δύο τακτικοί μετέχοντες του εργαστηρίου, ο Γιώργος Γούλας και η Ανθίππη Φιαμού, η οποία μάλιστα ήρθε από τη Χίο και λόγω προβλήματος με το αεροπλάνο (ας μην ξεχνάμε ότι η κακοκαιρία των ημερών ήταν ιδιαίτερα έντονη) μπόρεσε να παρακολουθήσει μόνο τις εργασίες της Κυριακής. Παρόλα αυτά μας έδωσε τα σχόλιά της για όλα τα διηγήματα που συζητήθηκαν το Σάββατο.

 

Επίσης παρακολούθησαν και συμμετείχαν ο Χριστόδουλος Λιθαρής, εκ μέρους του περιοδικού Φανταστικά Χρονικά της ΑΛΕΦ και η Αντωνία Κατσαβού, ως μέλος του Δ.Σ. της ΑΛΕΦ.

 

Τέλος, χάρη στην προσφορές όλων των συμμετεχόντων σε φαγητό και ποτό περάσαμε ένα διήμερο αφθονίας, όπου καταναλώθηκαν από μπισκότα και καφέ μέχρι σουβλάκια και κρασί.

 

Αλλά, ας περάσουμε στις καθαυτό εργασίες της συγκέντρωσης. Πήρε περίπου τρία τέταρτα εναρκτήριων συζητήσεων, μεταξύ των οποίων και μια εισήγηση του Χριστόδουλου Λιθαρή για το νεοεκδοθέν περιοδικό της Λέσχης, μέχρι να ξεκινήσει η καθαυτό συζήτηση των διηγημάτων.

Επίσης οι συγγραφείς συμφώνησαν ότι πρέπει μέσα σε κάποιο λογικό χρονικό διάστημα να συμπεριλάβουν όσες και όποιες υποδείξεις των συναδέλφων τους θέλουν (πράγμα που σημαίνει από τίποτα μέχρι ριζική αλλαγή της ιστορίας) και να παραδώσουν ξανά τα διορθωμένα διήγημα στους διοργανωτές, αυτή τη φορά σε ηλεκτρονική μορφή, για να είναι πιο εύκολη η αξιοποίησή τους, αν προκύψει κάποια στιγμή η ευκαιρία.

 

Αν θελήσουμε τα κατατάξουμε τα διηγήματα, μπορούμε να πούμε ότι από τα εννιά, τα τρία ανήκαν στην ευρύτερη κατηγορία του φανταστικού, το ένα ήταν τρόμου, τα τρία ήταν επιστημονικής φαντασίας και τα άλλα δύο ήταν φάντασυ.

Κατά γενική ομολογία τα διηγήματα ήταν όλα πολύ καλά και το επίπεδο του εργαστηρίου διαρκώς ανεβαίνει (χωρίς να μπορεί να πει κανείς ότι στα προηγούμενα ήταν χαμηλό). Αυτό είναι σίγουρα μια επιτυχία πρώτα των συγγραφέων και αμέσως μετά του θεσμού.

 

 

Τα διηγήματα που συζητήθηκαν ήταν:

 

1. Είναι το μόνο μέρος όπου μπορεί κανείς να ακούσει τις σαύρες, ενώ ακούν αυτές η μια στην άλλη (από ένα ποίημα της Ούρσουλα κ. Λεγκέν) του Γιώργου Μάντη.

 

Το διήγημα εξελίσσεται σε έναν απροσδιόριστο τόπο και είναι μια συζήτηση μεταξύ της αρχαίας νύμφης (θεάς για τις ανάγκες του διηγήματος) Καλλιστώς και του Αι-Γιώργη του δρακοφονιά. Το θέμα του ήταν διασκεδαστικό, μίγμα μυθολογίας και κινηματογραφικών αντιμετωπίσεων της Ελληνικής παράδοσης. Είχε το κλασικό πια για τους μετέχοντες στυλ του συγγραφέα, μια ιστορία αρκετά παρανοϊκή, αλλά ωστόσο ευχάριστη και ως προς το θέμα της και ως προς τη ροή της.

Γενικά έλαβε καλές κριτικές από τους περισσότερους συμμετέχοντες. Υπήρξε βέβαια και η συντηρητική  άποψη ότι θα έπρεπε να υπάρχει κάποια συνέπεια, ότι το διήγημα είχε μεγάλη ποσότητα γνώσης, αλλά θα έπρεπε να έχει και κάποια πιο συμβατική ροή.

Ο συγγραφέας μίλησε εκτεταμένα για τα θέματα που ανέπτυξε στο διήγημα και εξήγησε επίσης ότι ο τίτλος από το ποίημα της Ούρσουλα Λεγκέν αφορούσε την Ελλάδα και γι αυτό και το διάλεξε.

 

 

2.Η τελευταία λέξη της μόδας της Κατερίνας Καλοχαιρέτη

 

Σ ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον οι εταιρίες ζητούν από τους υπαλλήλους τους να φορούν μια στολή εργασίας, η οποία τους κάνει πιο αποδοτικούς αλλά έχει ταυτόχρονα και παρενέργειες στην υγεία τους. Το διήγημα ήταν συντομότατο και μολαταύτα είχε και την ανατροπή του στο τέλος. Οι περισσότεροι θα ήθελαν περισσότερη ανάπτυξη στην ιστορία, υπήρξαν επίσης και προτάσεις να γίνει μυθιστόρημα ή να αποτελέσει βάση για μια ολόκληρη σειρά ιστοριών σ' αυτόν τον κόσμο. Η συγγραφέας δήλωσε ότι θα ήθελε να το κάνει ακόμα μικρότερο, ένα πραγματικό short-short story, αλλά υπήρξαν και δύο παρευρισκόμενοι που δήλωσαν ότι το μέγεθος ήταν το σωστό κι ότι αυτό ήταν και η επιτυχία της συγγραφέως.

Γενικά το διήγημα έλαβε πολύ καλές κριτικές και έδωσε έναυσμα για μια αρκετά μεγάλη συζήτηση σχετικά με τις καινοτομίες και την αρνητική πλευρά της τεχνολογίας ή καλύτερα τα αρνητικά της κακής χρήσης της τεχνολογίας.

 

 

3. sebastian του Στέφανου Κόκκινου

 

Μια ιστορία φαντασμάτων στη σύγχρονη Ελλάδα, ρομαντισμός και τρόμος σε μια παλιά βάρδια στη βορινή πλευρά της Σαλαμίνας. Ένας ναύτης αναπολεί την ημέρα της απόλυσής του από το στρατό τα γεγονότα των συναντήσεών του με ένα φάντασμα στη σκοπιά. Από τη μια το αστικό περιβάλλον, όπου αθώοι κι ανυποψίαστοι τον περιβάλλουν οι συγγενείς, από την άλλη ο τρόμος του εξω-ανθρώπινου, που μεγαλώνει σιγά-σιγά με τη σωστή ποσότητα σασπένς.

Η ιστορία, η οποία περιείχε προσωπικά βιώματα από τον καιρό που υπηρέτησε ο συγγραφέας στο ναυτικό, πήρε πολύ καλές κριτικές για το μετρημένο της ύφος, την ορθή προσέγγιση του τρόμου και την παρουσίαση της ψυχολογίας του φαντάρου. Δεν φάνηκαν να υπάρχουν αδύναμα σημεία στην ανάπτυξη της ιστορίας εκτός από κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες, οι οποίες εξηγήθηκαν από τον συγγραφέα. Ωστόσο με αφορμή τη συγκεκριμένη ιστορία ακούστηκαν κάποια σχόλια κατά του τρόμου γενικά.

 

 

4. Το δάσος με τα πέπλα της Ειρήνης Μαντά

 

Ένα καθαρά φάντασυ διήγημα, με δυνατές σκηνές και πλούσια πλοκή. Μια μάγισσα προσλαμβάνει έναν βάρβαρο μισθοφόρο με σκοπό να εισδύσει στο παλάτι κάποιου άλλου μάγου και να κάνει εκείνος μια ανταλλαγή στην οποία αυτή δεν μπορεί να είναι παρούσα. Τα πράγματα αλλάζουν για τον βάρβαρο όταν η πανέμορφη ερωμένη του μάγου ζητά τη βοήθεια του. Αρχικά μια ιστορία απλή με τα κλασικά αρχέτυπα: μάγος, μάγισσα και πάλη για την εξουσία, δυνατός βάρβαρος, όμορφη, αβοήθητη γυναίκα. Είναι όμως τα πράγματα τόσο απλά; Η συνέχεια αποδεικνύεται εντελώς διαφορετική.

Το διήγημα πήρε πολύ καλές κριτικές για τις περιγραφές του και την ιδέα του, υπήρξαν ωστόσο κάποιοι που δήλωσαν ότι τους ενόχλησε το τέλος και ότι δεν ήθελαν τον θρίαμβο του απόλυτου κακού, που τελικά συνέβη. Αρκετοί μίλησαν με επαινετικά λόγια για τα ποιήματα που υπήρχαν σε κάποια σημεία της ιστορίας , άλλοι πάλι παρατήρησαν κάποιον στόμφο στην πρόζα, που ωστόσο δικαιολογείται από το πνεύμα της ιστορίας.

 

 

5. Ονειρεύομαι τον Παράδεισο του Δημήτρη Λυκουριά

 

Κάπου στο μέλλον, μια ομάδα παιδιών βρίσκονται παγιδευμένα σε έναν εφιαλτικό κόσμο, όπου τρέφονται με ποντίκια και κρύβονται φοβισμένα μέσα σε ρημαγμένα διαμερίσματα. Άλλες ομάδες τα απειλούν με σκοπό να τα φάνε ή και ακόμα χειρότερα, απ' ό,τι αφήνει ο συγγραφέας να εννοηθεί. Και ξαφνικά έρχεται μια ανατροπή και λίγες παραγράφους παρακάτω μια δεύτερη.

Το διήγημα έλαβε καλές κριτικές για την ιδέα του και λιγότερο καλές για την ανάπτυξή του και για κάποιες φραστικές και λεκτικές αδυναμίες. Ο συγγραφέας παραδέχτηκε ότι βιάστηκε να το παραδώσει μέσα στη στενή προθεσμία που είχε και ότι ήταν η πρώτη του προσπάθεια μετά από πάρα πολλά χρόνια.

Ζητήθηκε από αρκετούς ένας εμπλουτισμός της ιστορίας, επειδή όπως παρατήρησε κάποιος 'υπήρχε δραματικό υλικό που δεν αξιοποιήθηκε'.

 

 

6. Ένας ευτυχισμένος άνθρωπος του Κώστα Χαρίτου

 

Σε μια μελλοντική Αθήνα ένας επιτυχημένος, αλλά μάλλον αναίσθητος άνθρωπος ανακαλύπτει ξαφνικά ότι διάφορα δυσάρεστα πράγματα γύρω του τον ενοχλούν. Στην προσπάθειά του να βρει τι του συμβαίνει, μαθαίνει ότι μέσα στον εγκέφαλό του έχει τοποθετημένο ένα 'τσιπάκι ευτυχίας', το οποίο έχει αρχίσει να δυσλειτουργεί.

Ένα ακόμα διήγημα τοποθετημένο σε σχετικά κοντινό μέλλον και ένα ακόμα το οποίο προκάλεσε πολύ μεγάλη συζήτηση για τις επιπτώσεις της τεχνολογίας, αλλά πολύ περισσότερο της χρήσης της με τρόπο που να εξαναγκάζει τους ανθρώπους σε έναν υπέρ-αποδοτικό τρόπο ζωής.

Η ιστορία άρεσε σε όλους πλην δύο, που δεν  βρήκαν πιστευτό το περιβάλλον της. Οι περισσότεροι ανέφεραν πάντως ότι τους άρεσε η κατάληξη που δίνει έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα καθώς και στο ρίσκο που παίρνει ο ήρωας. Επίσης όσοι γνώριζαν τις προηγούμενες προσπάθειες του συγγραφέα, ανέφεραν την αισθητή βελτίωση του ως προς την τεχνική αρτιότητα.

 

 

7. Άδεια παραμονής της Πόπης Βερνάρδου

 

Ένας καθ' όλα κοινός άνθρωπος πεθαίνει ξαφνικά. Η περιπέτειά του όμως αρχίζει εκείνη τη στιγμή, αφού πρέπει να πάρει άδεια παραμονής στον Άδη, πράγμα δυσκολότερο απ' όσο ακούγεται, δεδομένου ότι υπάρχει ένα πρόβλημα με τα χαρτιά του. Η γραφειοκρατία στον άλλο κόσμο φαίνεται χειρότερη κι αυτή που ξέρουμε στις ελληνικές υπηρεσίες. Σκληρόκαρδοι διευθυντές, αδιάφοροι κατώτεροι υπάλληλοι, τα προβλήματα του νεκρού δεν έχουν τέλος…

Το διήγημα ήταν απλό και καλογραμμένο, ωστόσο οι κριτικές διχάστηκαν. Μερικοί υποστήριξαν ότι ήταν πολύ καλό, άλλοι πάλι ότι θα έπρεπε να έχει περισσότερο βάθος ή ότι υπήρχαν κάποια τεχνικά προβλήματα. Ωστόσο, παρά το μακάβριο θέμα του ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο ως ανάγνωσμα και άφησε καλές εντυπώσεις στους περισσότερους. Πολλοί επίσης παρατήρησαν ότι η συγγραφέας έχει άψογη χρήση του γραπτού λόγου και δεν υπάρχουν καθόλου λεκτικά σφάλματα στο κείμενο.

 

 

8. Εγώ και τα ξωτικά της Ρεγγίνας Γερουλάνου

 

Μια ιστορία φανταστική, με ονειρικές σκηνές, η γοητεία των οποίων παρατηρήθηκε από όλους. Η ηρωίδα χάνεται σε ένα δάσος, και ακολουθώντας μια περίεργη διαδρομή, καταλήγει στη χώρα των ξωτικών, όπου την περιμένουν με αγωνία για να πραγματοποιήσει έναν άθλο, από τον οποίο καταλαβαίνουμε ότι εξαρτάται η ευτυχία των πλασμάτων όλων των κόσμων. Η συγγραφέας μάς περιγράφει μια σειρά από περιπέτειες, πολλές από αυτές πνευματικού χαρακτήρα, από τις οποίες κρίνεται η τύχη του κόσμου.

Παρατηρήθηκε από όλους η γοητεία των σκηνών, κάποιος μάλιστα από τους παριστάμενους είπε στην συγγραφέα ότι "ζωγραφίζει με λόγια". Υπήρχε ωστόσο μια γενική παρατήρηση, ότι θα πρέπει να φαίνεται τι είναι αυτό που κάνει την ηρωίδα μοναδική και την οδηγεί στον κόσμο των ξωτικών. Γενικά ήταν ένα ανάγνωσμα που κυλούσε ήρεμα και αβίαστα, παρασύροντας μας από τον έναν ονειρικό τόπο στον επόμενο και αφήνοντάς μας στο τέλος πλημμυρισμένους στο φως του μαγικού κόσμου των ξωτικών.

 

 

9. Βώλοι ευτυχίας της Βάσως Χρήστου

 

Ο ήρωας της ιστορίας πεθαίνει για πρώτη φορά στα εφτά του χρόνια. Ξαναπεθαίνει στα δεκαεφτά και μετά στα είκοσι τέσσερα. Εμείς ζούμε με λεπτομέρειες τον τέταρτο θάνατό του, που είναι περισσότερο περιπετειώδης από τους υπόλοιπους. Δεν πρόκειται για μια άλλη εκδοχή του "Άφθαρτου". Απλώς οι μοίρες έχουν δυσκολία με το νήμα της ζωής του. Πολλά μεταφυσικά στοιχεία μπλέκονται με τα μυθολογικά.

Το διήγημα συζητήθηκε αρκετά. Οι περισσότεροι βρήκαν καλή την κεντρική ιδέα, αλλά είχαν κάποιες αντιρρήσεις σε λεπτομέρειες. Επίσης πολλοί παρατήρησαν ότι υπήρχε ένα λίγο εκτεταμένο επεισόδιο που δεν δικαιολογούσε το μέγεθός του μέσα στο συγκεκριμένο διήγημα, πράγμα που παραδέχτηκε και η συγγραφέας.

Οι περισσότεροι πρότειναν κάποιες προσθήκες ή τροποποιήσεις, και η συγγραφέας ομολογεί ότι δεν ξέρει πώς να τις συμβιβάσει, μια που είναι αντικρουόμενες.

Εκείνο που συζητήθηκε επίσης ήταν ο τίτλος, επειδή ήταν αλλαγμένος πάνω στα αντίτυπα εκ των υστέρων. Όλοι συμφώνησαν ότι ο προηγούμενος τίτλος "Φθαρμένο Νήμα" ήταν καταλληλότερος.

 

 

Τέλος, στα πλαίσια της επέκτασης των θεμάτων του εργαστηρίου, έγινε και μια μικρή συζήτηση για τους τίτλους. Συγκεκριμένα διαβάστηκαν ένα μικρό άρθρο της εφημερίδας Ελευθεροτυπίας για τους τίτλους, που έφερε ο Κώστας Χαρίτος, μια περιορισμένη μετάφραση από ένα κεφάλαιο του βιβλίου του barry longyear, science fiction writer's workshop i, το οποίο είχε προμηθεύσει στους διοργανωτές ο Γιώργος Γούλας και ένα επίσης απόσπασμα μετάφρασης από το Άρθρο the theory and practice of titles της brenda w. clough, το οποίο βρήκε από το internet η Πόπη Βερνάρδου.

Ακολούθησε μια μικρή συζήτηση πάνω σε εναλλακτικούς τίτλους, που πρότειναν οι ίδιοι οι συγγραφείς για τα έργα τους. Μερικά μέλη δήλωσαν ότι δεν μπορούσαν να φανταστούν άλλο τίτλο από αυτόν που είχαν δώσει. Κατά γενική ομολογία οι περισσότεροι δυσκολεύονται να βρουν τίτλο.

 

Ακολουθεί μια μικρή παρουσίαση της επεξεργασίας των ερωτηματολογίων.

 

Όπως προέκυψε από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων, η επιλογή του τίτλου απασχολεί αρκετά σχεδόν όλους τους συγγραφείς που συμμετείχαν σε αυτό το εργαστήρι αν και ένας από αυτούς δήλωσε ότι δεν ασχολείται καθόλου με αυτό το θέμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συγγραφείς εξέτασαν κατά μέσο όρο τρεις τίτλους πριν αποφασίσουν για την τελική τους επιλογή. Υπήρξε, πάντως, ένας συγγραφέας που εξέτασε πάνω από τέσσερις τίτλους και άλλος ένας που είχε έτοιμο τον τίτλο και δεν χρειάστηκε να σκεφτεί εναλλακτικές επιλογές. Θα τους προτείναμε να συνεργαστούν.

 

Κανένας από τους συγγραφείς δεν επέλεξε τον τίτλο κατά τη διάρκεια της συγγραφής. Οι περισσότεροι αποφάσισαν μετά το πέρας της συγγραφής ενώ ένα αξιοσημείωτο ποσοστό (τρεις στους εννέα) είχαν αποφασίσει για τον τίτλο πριν ξεκινήσουν να γράφουν το διήγημα.

 

Όσον αφορά τα κριτήρια με τα οποία διαλέγουν τους τίτλους, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων δήλωσε ότι αυτό που τους ενδιαφέρει κυρίως είναι ο τίτλος να είναι εντυπωσιακός και ελκυστικός. Σε μικρότερο ποσοστό προσπαθούν ο τίτλος να είναι πρωτότυπος και να «συνοψίζει» κατά το δυνατόν το διήγημα. Τέλος οι τίτλοι που δίνουν μια ιδέα  στον αναγνώστη για το τι θα διαβάσει μάλλον αφήνουν τους συγγραφείς του εργαστηριού αδιάφορους.

 

Σε συμφωνία με τα παραπάνω, όταν ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να κατατάξουν τον τίτλο του διηγήματος που υπέβαλλαν σε κάποια κατηγορία, σχεδόν οι μισοί τον θεώρησαν εντυπωσιακό και ελκυστικό ενώ οι άλλοι μισοί δήλωσαν ότι «συνοψίζει» το περιεχόμενο του διηγήματος. Μόνο ένας πιστεύει ότι ο τίτλος του διηγήματός του δίνει κυρίως μια ιδέα για το τι θα ακολουθήσει στη συνέχεια.

 

Μια μικρή «επιτυχία» της συζήτησης για το θέμα των τίτλων είναι ότι ήδη δύο από τους συμμετέχοντες (οι διοργανωτές) άλλαξαν τον τίτλο του διηγήματός τους πιστεύοντας ότι βρήκαν κάποιον καλύτερο. Περιμένουμε την τελική μορφή των υπολοίπων διηγημάτων για να έχουμε μια πλήρη εικόνα σχετικά με το πόσοι συνολικά συγγραφείς έκαναν το ίδιο.

 

Όσον αφορά το θέμα του επόμενου εργαστηρίου η σχετική ψηφοφορία ανέδειξε με απόλυτη ισοψηφία «το τέλος του διηγήματος» και «τον κεντρικό χαρακτήρα». Έτσι, για να μείνουν όλοι ικανοποιημένοι, αποφασίστηκε να συζητηθούν και τα δύο θέματα στα δύο επόμενα εργαστήρια. Η σειρά προτεραιότητας θα αποφασιστεί με κλήρωση.

 

Οι εργασίες του εργαστηρίου έκλεισαν με την απόφαση να διοργανώνεται σε πιο τακτική βάση, ίσως αν είναι δυνατόν δύο φορές το χρόνο, Νοέμβριο και Μάιο, έστω και με λιγότερα διηγήματα.

Έγινε επίσης μια πρόταση να κάνουμε μια προσπάθεια να γράψουμε πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα ή με ένα συγκεκριμένο πλάνο, αλλά η πρόταση δεν βρήκε μεγάλη ανταπόκριση. Μια ακόμα πρόταση, εκ μέρους μελών που γράφουν κυρίως φάντασυ, να γραφτούν παραλλαγές πάνω σε κάποια γνωστά παραμύθια, βρήκε μια σχετική αποδοχή από κάποιες συγγραφείς, αλλά μάλλον συναντά τη σθεναρή άρνηση όσων γράφουν κυρίως επιστημονική φαντασία. Το μέλλον θα δείξει ποιες και πόσες από τις ιδέες αυτές θα ευδοκιμήσουν.

 

Μια τελευταία παρατήρηση εκ μέρους των διοργανωτών αλλά και των μελών ήταν ότι η ατμόσφαιρα στην οποία διεξήχθησαν οι εργασίες ήταν ικανοποιητικά συναδελφική, και συνεπώς το εργαστήριο είχε επιτυχία, παρά το γεγονός ότι η υπερβολική ανάλυση μερικών τεχνικών σημείων τείνει καμιά φορά να εκνευρίζει τους συγγραφείς.

 

Τελειώνοντας, θέλουμε να ευχαριστήσουμε και πάλι την ΑΛΕΦ που τιμά τους διοργανωτές του εργαστηρίου με την εμπιστοσύνη της, το μέλος Χρήστο Λάζο για την προσφορά του γραφείου του, και ιδιαιτέρως τους Γιώργο και Αντωνία Κατσαβού για την προσφορά σπιτιού και μεταφορικού μέσου.

Ευελπιστούμε σε περισσότερα και ακόμη καλύτερα εργαστήρια στο μέλλον.

 

 

Αθήνα Φεβρουάριος 2003

 

Κώστας Χαρίτος

Βάσω Χρήστου